H1 Paano Gamutin ang Kennel Cough sa Aso: Gabay na Kumpleto
Ang kennel cough, o tracheobronchitis, ay isang karaniwang sakit sa mga aso, lalo na sa mga madalas makihalubilo sa ibang mga aso tulad ng sa mga parke, boarding kennels, o dog shows. Ito ay nakakahawa at maaaring magdulot ng iritasyon sa trachea at bronchi ng aso. Mahalagang malaman kung paano ito gamutin upang maiwasan ang komplikasyon at mapagaan ang paghihirap ng iyong alaga.
**Ano ang Kennel Cough?**
Ang kennel cough ay isang uri ng respiratory infection na kadalasang sanhi ng iba’t ibang bacteria at viruses, madalas ang *Bordetella bronchiseptica*. Maaari rin itong sanhi ng canine parainfluenza virus, canine adenovirus, canine herpesvirus, at canine reovirus. Ang mga organismong ito ay nagdudulot ng pamamaga sa lining ng trachea at bronchi, na nagreresulta sa ubo.
**Mga Sintomas ng Kennel Cough**
Ang pinaka-karaniwang sintomas ng kennel cough ay ang tuyo, mataginting na ubo. Madalas itong inilalarawan bilang parang “goose honk.” Narito ang iba pang sintomas na dapat bantayan:
* **Tuyong ubo:** Ito ang pangunahing sintomas. Ang ubo ay maaaring lumala kapag ang aso ay nag-e-excite o nag-e-exercise.
* **Pagsusuka o paggagatas pagkatapos umubo:** Dahil sa iritasyon, ang aso ay maaaring magsuka o magkaroon ng white, foamy discharge pagkatapos umubo.
* **Sipon o paglabas ng uhog sa ilong:** Maaaring magkaroon ng clear o yellowish discharge sa ilong.
* **Pagbahing:** Ang pagbahing ay isa ring karaniwang sintomas.
* **Lagnat:** Sa ilang kaso, maaaring magkaroon ng lagnat ang aso, kahit na ito ay hindi karaniwan.
* **Panghihina o pagkawala ng gana:** Kung malala ang impeksyon, maaaring manghina ang aso at mawalan ng gana kumain.
**Pag-diagnose ng Kennel Cough**
Kung pinaghihinalaan mong may kennel cough ang iyong aso, mahalagang dalhin ito sa beterinaryo para sa diagnosis. Ang beterinaryo ay magsasagawa ng physical examination at maaaring magtanong tungkol sa kasaysayan ng iyong aso, tulad ng kung nakihalubilo ito sa ibang mga aso kamakailan. Maaaring kailanganin ang mga sumusunod na diagnostic tests:
* **Physical Examination:** Susuriin ng beterinaryo ang baga at trachea ng aso.
* **Tracheal Wash:** Ang isang sample ng fluid mula sa trachea ay kinukuha para sa culture at sensitivity testing upang matukoy ang sanhi ng impeksyon.
* **Chest X-rays:** Ito ay maaaring gawin upang matukoy kung may pneumonia o iba pang komplikasyon.
* **Blood Tests:** Maaaring mag-order ng blood tests upang malaman kung may systemic infection.
**Paano Gamutin ang Kennel Cough**
Ang paggamot sa kennel cough ay depende sa kalubhaan ng impeksyon. Sa maraming kaso, ang kennel cough ay self-limiting at gagaling sa loob ng isa hanggang tatlong linggo. Gayunpaman, may mga hakbang na maaari mong gawin upang mapagaan ang mga sintomas at mapabilis ang paggaling ng iyong aso.
**1. Pahinga at Pag-iwas sa Pag-e-excite**
* **Pahinga:** Mahalaga na bigyan ng sapat na pahinga ang iyong aso. Iwasan ang matinding ehersisyo at paglalaro na maaaring magpalala sa ubo. Hayaan siyang magpahinga sa isang tahimik at komportableng lugar.
* **Pag-iwas sa Pag-e-excite:** Ang excitement ay maaaring mag-trigger ng ubo. Subukang panatilihing kalmado ang iyong aso at iwasan ang mga sitwasyon na maaaring magdulot ng excitement, tulad ng pagbisita sa ibang mga aso o pagpunta sa mataong lugar.
**2. Humidification**
* **Steam Therapy:** Ang steam ay makakatulong na paluwagin ang plema at pagaanin ang iritasyon sa lalamunan. Maaari kang gumamit ng humidifier sa lugar kung saan natutulog ang iyong aso. Ang pagdadala sa iyong aso sa banyo habang ikaw ay naliligo (na may mainit na shower) ay maaari ring makatulong.
* **Nebulizer:** Kung mayroon kang nebulizer, maaari mo itong gamitin para i-deliver ang gamot nang direkta sa baga ng iyong aso. Kumonsulta sa iyong beterinaryo tungkol sa tamang gamot at dosage para sa nebulizer.
**3. Pagpapakain ng Malambot na Pagkain**
* **Malambot na Pagkain:** Ang tuyong pagkain ay maaaring makairita sa lalamunan ng iyong aso. Subukang magbigay ng malambot na pagkain, tulad ng wet food o dry food na binasa sa tubig o broth. Maaari mo ring subukan ang pagpapakain ng baby food na walang sibuyas at bawang (na nakakalason sa aso).
* **Warm Broth:** Ang warm broth ay makakatulong na panatilihing hydrated ang iyong aso at pagaanin ang sakit sa lalamunan. Gumamit ng low-sodium chicken broth o beef broth. Siguraduhing hindi ito masyadong mainit.
**4. Gamot (Kung Kinakailangan)**
* **Cough Suppressants:** Kung malala ang ubo, maaaring magreseta ang iyong beterinaryo ng cough suppressants, tulad ng butorphanol o hydrocodone. Mahalagang sundin ang mga tagubilin ng iyong beterinaryo tungkol sa dosage at frequency ng pagbibigay ng gamot.
* **Antibiotics:** Kung ang kennel cough ay sanhi ng bacterial infection, maaaring magreseta ang iyong beterinaryo ng antibiotics. Siguraduhing tapusin ang buong kurso ng antibiotics, kahit na mukhang gumaling na ang iyong aso.
* **Anti-inflammatories:** Sa ilang kaso, maaaring magreseta ang iyong beterinaryo ng anti-inflammatories, tulad ng corticosteroids, upang mabawasan ang pamamaga sa trachea at bronchi.
**5. Mga Natural na Lunas**
* **Honey:** Ang honey ay may antibacterial at anti-inflammatory properties at maaaring makatulong na pagaanin ang sakit sa lalamunan. Bigyan ang iyong aso ng 1/2 kutsarita hanggang 1 kutsarita ng honey, depende sa laki ng kanyang lahi, dalawa hanggang tatlong beses sa isang araw. Huwag bigyan ng honey ang mga tuta na wala pang isang taong gulang.
* **Coconut Oil:** Ang coconut oil ay may antiviral at antibacterial properties at maaaring makatulong na palakasin ang immune system ng iyong aso. Bigyan ang iyong aso ng 1/2 kutsarita hanggang 1 kutsarita ng coconut oil, depende sa laki ng kanyang lahi, dalawa hanggang tatlong beses sa isang araw.
* **Vitamin C:** Ang Vitamin C ay isang antioxidant na makakatulong na palakasin ang immune system ng iyong aso. Maaari kang magbigay ng Vitamin C supplement sa iyong aso, ngunit kumonsulta muna sa iyong beterinaryo tungkol sa tamang dosage.
**Mga Dapat Iwasan**
* **Paglalakad gamit ang kwelyo:** Ang paghila sa kwelyo ay maaaring makairita sa trachea ng iyong aso. Gumamit ng harness sa halip na kwelyo kapag naglalakad.
* **Usok at dust:** Iwasan ang paglalantad sa iyong aso sa usok ng sigarilyo, dust, at iba pang irritants sa hangin.
* **Iba pang aso:** Iwasan ang paglalapit ng iyong aso sa ibang mga aso hanggang sa gumaling siya upang hindi makahawa.
**Kailan Dapat Kumonsulta sa Beterinaryo**
Kahit na maraming kaso ng kennel cough ay mild, may mga sitwasyon kung kailan mahalagang kumonsulta sa beterinaryo:
* **Kung ang iyong aso ay may hirap sa paghinga:** Ito ay maaaring senyales ng pneumonia o iba pang malubhang komplikasyon.
* **Kung ang iyong aso ay hindi kumakain o umiinom:** Ang dehydration ay maaaring maging seryoso.
* **Kung ang iyong aso ay may lagnat:** Ang lagnat ay maaaring senyales ng mas malubhang impeksyon.
* **Kung ang mga sintomas ay lumala o hindi gumagaling pagkatapos ng ilang araw:** Maaaring kailanganin ng iyong aso ang mas agresibong paggamot.
* **Kung ang iyong aso ay isang tuta, senior, o mayroon nang ibang kondisyon sa kalusugan:** Ang mga asong ito ay mas madaling magkaroon ng komplikasyon.
**Pag-iwas sa Kennel Cough**
Ang pag-iwas ay mas mabuti kaysa sa gamot. Narito ang ilang paraan upang maiwasan ang kennel cough:
* **Bakuna:** Mayroong bakuna para sa kennel cough, kabilang ang mga bakuna laban sa *Bordetella bronchiseptica* at canine parainfluenza virus. Makipag-usap sa iyong beterinaryo tungkol sa kung aling mga bakuna ang angkop para sa iyong aso.
* **Iwasan ang mga mataong lugar:** Iwasan ang pagdadala sa iyong aso sa mga parke, boarding kennels, at dog shows kung saan maraming aso ang nagtitipon, lalo na kung may outbreak ng kennel cough.
* **Malinis na kapaligiran:** Panatilihing malinis ang tirahan ng iyong aso at regular na linisin ang kanyang mga laruan at pagkain.
* **Magandang nutrisyon:** Ang isang malusog na diyeta ay makakatulong na palakasin ang immune system ng iyong aso.
* **Bawasan ang stress:** Ang stress ay maaaring magpahina sa immune system ng iyong aso. Subukang bawasan ang stress sa buhay ng iyong aso sa pamamagitan ng pagbibigay ng sapat na ehersisyo, paglalaro, at pagmamahal.
**Mga Karagdagang Tips**
* **Mag-isolate ng may sakit na aso:** Kung mayroon kang maraming aso, i-isolate ang may sakit na aso upang maiwasan ang pagkalat ng impeksyon.
* **Hugasan ang iyong mga kamay:** Hugasan ang iyong mga kamay pagkatapos hawakan ang iyong aso, lalo na kung mayroon siyang kennel cough.
* **Disinfect ang mga gamit ng aso:** Disinfect ang mga pagkain, laruan, at higaan ng iyong aso upang maiwasan ang pagkalat ng impeksyon.
**Konklusyon**
Ang kennel cough ay isang karaniwang sakit sa mga aso na maaaring magdulot ng discomfort. Sa pamamagitan ng pag-unawa sa mga sintomas, pag-diagnose, at paggamot, maaari mong mapagaan ang paghihirap ng iyong aso at mapabilis ang kanyang paggaling. Mahalaga ring maging proactive sa pag-iwas sa kennel cough sa pamamagitan ng pagbabakuna, pagpapanatili ng malinis na kapaligiran, at pagbibigay ng magandang nutrisyon sa iyong aso. Kung mayroon kang anumang alalahanin tungkol sa kalusugan ng iyong aso, kumonsulta kaagad sa iyong beterinaryo. Sa tamang pag-aalaga, ang iyong aso ay babalik sa kanyang normal na kalusugan sa lalong madaling panahon.
**Disclaimer:** Ang artikulong ito ay para sa impormasyon lamang at hindi dapat ipalit sa propesyonal na payo ng beterinaryo. Palaging kumunsulta sa iyong beterinaryo para sa diagnosis at paggamot ng iyong aso.