Paano Malaman Kung Ang Aso Mo ay Inabuso Sa Nakaraan: Mga Palatandaan at Hakbang

Ang pag-aampon ng isang aso, lalo na kung ito ay mula sa isang shelter o rescue organization, ay isang napakagandang bagay. Binibigyan mo sila ng pangalawang pagkakataon na magkaroon ng masaya at mapagmahal na tahanan. Gayunpaman, may posibilidad na ang iyong bagong kaibigan ay may nakaraang karanasan ng pag-aabuso. Mahalaga na malaman kung ang isang aso ay naabuso sa nakaraan upang maibigay mo ang espesyal na pangangalaga at suporta na kailangan niya upang maghilom at magtiwala muli.

Ang pag-alam kung ang isang aso ay inabuso ay hindi laging madali. Hindi sila makapagsasalita upang sabihin sa atin ang kanilang mga pinagdaanan. Kaya naman, kailangan nating maging mapagmasid at bigyang-pansin ang kanilang mga kilos, pisikal na kondisyon, at ang kanilang reaksyon sa iba’t ibang sitwasyon.

**Mga Palatandaan na Maaaring Nagpapahiwatig ng Pag-aabuso:**

Mayroong ilang mga palatandaan na maaaring magpahiwatig na ang isang aso ay inabuso sa nakaraan. Mahalagang tandaan na ang pagkakaroon ng isa o dalawang palatandaan ay hindi nangangahulugang tiyak na inabuso ang aso. Gayunpaman, kung napansin mo ang marami sa mga sumusunod, mas mataas ang posibilidad na ang iyong aso ay may masamang karanasan sa nakaraan.

**1. Pagkatakot at Pagkabalisa:**

Ito ang isa sa mga pinakakaraniwang palatandaan ng pag-aabuso. Ang mga inabusong aso ay madalas na nagpapakita ng matinding pagkatakot at pagkabalisa, kahit na sa mga simpleng bagay. Maaaring kasama rito ang:

* **Labis na pagtatago:** Nagkukubli sila sa ilalim ng mga kasangkapan, sa mga sulok, o sa likod mo. Ayaw nilang mapalayo sa iyo at lagi kang sinusundan.
* **Panginginig at Pagpapawis:** Nanginginig sila o labis na nagpapawis kahit walang halatang dahilan.
* **Labis na pagtahol o pagngangawa:** Maaaring tumahol o umangal sila nang walang tigil, lalo na kapag nag-iisa.
* **Pagkakaroon ng takot sa ingay:** Natatakot sila sa malalakas na ingay tulad ng kulog, paputok, o kahit na ang pagbagsak ng mga bagay.
* **Pagkakaroon ng takot sa mga tao:** Ito ay maaaring magpakita bilang pag-iwas sa pakikipag-ugnayan, pagtatago, o agresibong reaksyon dahil sa takot.
* **Pagkakaroon ng takot sa mga bagong lugar o bagay:** Sila ay nagiging nerbiyoso o natatakot kapag dinala sa mga bagong lugar o ipinakilala sa mga bagong bagay.
* **Pagiging alerto at laging handa:** Ang mga inabusong aso ay madalas na nagpapakita ng hypervigilance, na parang laging nagbabantay sa panganib.

**2. Agresyon na Bunga ng Takot:**

Ang agresyon ay hindi palaging nangangahulugang ang aso ay masama o may problema sa ugali. Sa maraming kaso, ang agresyon ay isang paraan lamang ng pagtatanggol sa sarili, lalo na kung ang aso ay nakaranas ng pag-aabuso. Ang agresyon na bunga ng takot ay maaaring magpakita bilang:

* **Pagngangalit at pagtatangkang kumagat:** Nagngangalit sila o sinusubukang kumagat kapag kinakabahan o natatakot.
* **Pagkakaroon ng “snapping” behavior:** Mabilis silang sumusugod at sinusubukang kumagat nang walang babala.
* **Pagkakaroon ng problema sa paghawak:** Hindi sila komportable na hawakan o yakapin, lalo na sa ilang partikular na bahagi ng kanilang katawan.
* **Pagkakaroon ng “resource guarding”:** Pinoprotektahan nila ang kanilang pagkain, laruan, o kahit na ang kanilang tao nang agresibo.

**3. Submissive Behavior (Pagpapasakop):**

Ang labis na pagpapasakop ay isa pang karaniwang palatandaan ng pag-aabuso. Ito ay isang paraan ng aso upang subukang maiwasan ang anumang posibleng конфликты o kaparusahan. Maaaring kasama rito ang:

* **Pag-iwas sa pagtingin sa mata:** Hindi sila tumitingin sa mata o umiiwas ng tingin kapag kinausap.
* **Paglalaho:** Nangungulot sila sa sahig, itinutupi ang kanilang buntot sa pagitan ng kanilang mga binti, at dinidikit ang kanilang tainga sa kanilang ulo.
* **Pag-ihi nang walang kontrol (Submissive urination):** Umiihi sila kapag nasisindak o nasasabik.
* **Paglalaho kapag pinalalapit:** Sila ay nagiging maliit at humihiga kapag lumalapit ka sa kanila.

**4. Mga Pagbabago sa Pagkain at Pag-inom:**

Ang pag-aabuso ay maaaring magdulot ng mga problema sa pagkain at pag-inom. Maaaring kasama rito ang:

* **Pagkawala ng gana:** Hindi sila kumakain o kumakain lamang ng kaunti.
* **Labis na pagkain:** Kumakain sila ng sobra-sobra dahil sa takot na mawalan ng pagkain.
* **Mabilis na pagkain:** Nilalamon nila ang kanilang pagkain nang mabilis dahil sa takot na agawin ito.
* **Pag-inom ng labis na tubig:** Umiinom sila ng labis na tubig dahil sa pagkabalisa o stress.
* **Pagkakaroon ng “food aggression”:** Sila ay agresibo pagdating sa kanilang pagkain.

**5. Pisikal na mga Palatandaan:**

Minsan, may mga pisikal na palatandaan na maaaring magpahiwatig ng pag-aabuso. Kabilang dito ang:

* **Mga peklat o sugat:** Maghanap ng mga peklat, lalo na ang mga nasa likod, ulo, o binti.
* **Mga bali na hindi gumaling ng maayos:** Ang mga dating bali na hindi naagapan ay maaaring magdulot ng kapansanan o paninigas ng kasukasuan.
* **Pagkawala ng buhok:** Ang stress ay maaaring magdulot ng pagkawala ng buhok, lalo na sa mga patches.
* **Mga problema sa balat:** Ang mga problema sa balat ay maaaring sanhi ng kapabayaan o stress.
* **Sobrang payat o sobra sa timbang:** Ang kapabayaan ay maaaring magresulta sa alinman sa dalawang extremes.
* **Takot sa mga bagay na ginagamit sa pag-aalaga (gaya ng brush, gunting):** Ito ay maaaring resulta ng nakaraang masamang karanasan sa pag-aalaga.

**6. Hindi Karaniwang mga Pagkilos (Unusual Behaviors):**

May mga hindi karaniwang mga kilos na maaaring magpahiwatig na ang aso ay may nakaraang trauma. Kabilang dito ang:

* **Paulit-ulit na paggalaw (Repetitive behaviors):** Gumagawa sila ng paulit-ulit na paggalaw tulad ng paghabol sa kanilang buntot, paglalakad pabalik-balik, o pagdila sa isang partikular na lugar.
* **Pagkakaroon ng problema sa pagtulog:** Hindi sila makatulog nang maayos o nagigising nang madalas dahil sa bangungot.
* **Pagkakaroon ng problema sa pagiging mag-isa (Separation anxiety):** Labis silang nagiging balisa kapag iniwan silang mag-isa.
* **Pagkakaroon ng problema sa pakikipag-ugnayan sa ibang aso:** Sila ay agresibo o takot sa ibang mga aso.
* **Takot sa mga tiyak na bagay o sitwasyon:** Maaaring may tiyak na mga bagay o sitwasyon na nagti-trigger ng kanilang takot.

**Mga Hakbang na Dapat Gawin Kung Sa Palagay Mo ay Inabuso ang Iyong Aso:**

Kung sa palagay mo ay inabuso ang iyong aso sa nakaraan, mahalaga na maging mapagpasensya at maunawain. Narito ang ilang mga hakbang na maaari mong gawin upang matulungan sila:

**1. Kumunsulta sa isang Veterinarian:**

Ang unang hakbang ay ang dalhin ang iyong aso sa isang veterinarian para sa isang kumpletong pisikal na pagsusuri. Maaaring makatulong ang veterinarian na matukoy ang anumang mga pisikal na problema na maaaring sanhi ng pag-aabuso at magbigay ng angkop na paggamot. Maaari rin silang magrekomenda ng isang behaviorist ng hayop o trainer na may karanasan sa pagtatrabaho sa mga inabusong aso.

**2. Lumikha ng isang Ligtas at Mapagmahal na Kapaligiran:**

Ang pinakamahalagang bagay na maaari mong gawin ay ang lumikha ng isang ligtas at mapagmahal na kapaligiran para sa iyong aso. Ito ay nangangahulugang:

* **Pagiging mapagpasensya:** Huwag magmadali sa kanila. Hayaan silang mag-adjust sa kanilang sariling bilis.
* **Pagiging mahinahon at palaging nagbibigay ng seguridad:** Iwasan ang paggawa ng biglaang paggalaw o malalakas na ingay.
* **Pagbibigay ng positibong reinforcement:** Gamitin ang mga gantimpala tulad ng treats, papuri, at pagmamahal upang gantimpalaan ang magandang pag-uugali.
* **Pag-iwas sa kaparusahan:** Huwag kailanman gumamit ng kaparusahan, dahil ito ay magpapalala lamang sa kanilang takot at pagkabalisa.
* **Pagbibigay ng sariling lugar:** Bigyan sila ng isang ligtas na lugar kung saan sila maaaring magtago kapag natatakot sila, tulad ng isang crate o isang komportableng kama.
* **Consistency:** Maging consistent sa iyong mga patakaran at routine upang makatulong sa iyong aso na makaramdam ng mas ligtas at kontrolado.

**3. Mag-enroll sa isang Training Class na Gumagamit ng Positibong Reinforcement:**

Ang pagsali sa isang training class na gumagamit ng positibong reinforcement ay maaaring makatulong sa iyong aso na bumuo ng tiwala sa iyo at sa ibang tao. Pumili ng isang trainer na may karanasan sa pagtatrabaho sa mga inabusong aso at gumagamit ng mga pamamaraan na batay sa gantimpala, hindi sa kaparusahan. Ang mga uri ng pagsasanay na ito ay tumutulong sa pagbuo ng kumpiyansa at positibong relasyon.

**4. Kumunsulta sa isang Behaviorist ng Hayop:**

Kung ang iyong aso ay may malubhang problema sa pag-uugali, maaaring makatulong na kumunsulta sa isang behaviorist ng hayop. Ang isang behaviorist ay isang propesyonal na dalubhasa sa pag-uugali ng hayop at maaaring makatulong na matukoy ang pinagmulan ng mga problema at bumuo ng isang plano ng paggamot. Maaari rin silang magbigay ng mga diskarte para sa pamamahala ng takot at pagkabalisa ng iyong aso.

**5. Maging Mapagpasensya at Maunawain:**

Ang paghilom mula sa pag-aabuso ay tumatagal ng oras. Maging mapagpasensya at maunawain sa iyong aso. Huwag asahan na sila ay magbabago nang magdamag. Mahalaga na magbigay sa kanila ng maraming pagmamahal, suporta, at pagtitiyaga. Sa paglipas ng panahon, ang iyong aso ay maaaring matutong magtiwala muli at magkaroon ng isang masaya at malusog na buhay.

**6. Iwasan ang mga Triggers:**

Subukan na tukuyin ang mga bagay, lugar, o sitwasyon na nagti-trigger ng takot o pagkabalisa ng iyong aso at iwasan ang mga ito hangga’t maaari. Halimbawa, kung natatakot sila sa mga lalaki, maaaring kailanganin mong dahan-dahan silang ipakilala sa mga lalaki sa isang kontroladong kapaligiran. Huwag pilitin ang iyong aso na harapin ang kanilang mga takot nang mabilis; hayaan silang lumapit sa mga ito sa kanilang sariling bilis.

**7. Bigyan Sila ng Mental Enrichment:**

Ang mental enrichment ay maaaring makatulong upang mabawasan ang stress at pagkabalisa at panatilihin ang iyong aso na abala. Magbigay ng mga laruan na puzzle, mga aktibidad sa paghahanap ng pagkain, at mga bagong karanasan upang panatilihin ang kanilang isip na aktibo at nakatuon. Ang simpleng paglalakad sa ibang ruta o pagbisita sa isang bagong parke ay maaaring makatulong.

**8. Pag-aalaga sa Iyong Sarili:**

Ang pag-aalaga ng isang inabusong aso ay maaaring maging mahirap at nakakaubos. Tiyaking inaalagaan mo rin ang iyong sarili. Maglaan ng oras para sa iyong sarili, magpahinga, at humingi ng suporta mula sa mga kaibigan, pamilya, o mga grupo ng suporta. Ang pagiging malusog at masaya ay makakatulong sa iyo na magbigay ng pinakamahusay na pangangalaga sa iyong aso.

**Mahalagang Tandaan:**

* Huwag subukang gamutin ang iyong aso kung ikaw ay walang karanasan. Kumunsulta sa mga propesyonal tulad ng beterinaryo at behaviorist.
* Ang bawat aso ay naiiba. Ang pag-uugali at pagtugon sa paggamot ay maaaring mag-iba.
* Maging mapagpasensya at magkaroon ng pag-unawa. Ang pagbawi ay maaaring tumagal ng mahabang panahon.

Ang pag-aampon ng isang inabusong aso ay maaaring maging isang napakagantimpala at nagbibigay-kasiyahan na karanasan. Sa tamang pangangalaga at suporta, ang iyong aso ay maaaring matutong magtiwala muli at magkaroon ng isang masaya at malusog na buhay. Sa pamamagitan ng pag-unawa sa kanilang nakaraan at pagbibigay ng isang ligtas at mapagmahal na tahanan, maaari mong bigyan sila ng pangalawang pagkakataon na magkaroon ng buhay na nararapat sa kanila.